انواع آسانسور

آسانسور چیست؟

آسانسور یک ماشین دائم است که در محلی مشخص و ثابت نصب شده و مسافر ویا بار بین دو یا چند ایستگاه مشخص در ساختمان را بصورت قائم جابجا می کند. ساختار آسانسور شامل کابینی است که از طریق یک سیستم محرکه در مسیر ریل های راهنما حرکت می کند. انواع آسانسور را می توان بر مبنای نوع سیستم محرکه یا طریقه رانش، نوع کاربرد و برخی شاخص های دیگر گروه بندی کرد. یکی از نکات مهم در تعریف آسانسور حرکت قائم است. البته راستای حرکت آسانسور می تواند حداکثر 15 درجه از محور قائم انحراف داشته باشد.

انواع آسانسور بر اساس مکانیزم

آسانسورها از طریق یک نوع سیستم محرکه عمل جابجایی و حمل بار را انجام می دهند. به روش جابجایی در آسانسور مکانیزم یا طریقه رانش آسانسور گفته می شود. در تناسب با نوع کاربرد و شرایط گوناگون ساختمانی و کاربری انواع گوناگونی از مکانیزم یا طریقه رانش توسعه توسعه یافته اند که موجب طراحی، ساخت و تولید انواع قطعات گوناگون شده است. در ادامه به بررسی کامل انواع آسانسور بر مبنای مکانیزم عملکرد پرداخته شده است.

انواع آسانسور کششی

آسانسورهای کششی Traction drive را می توان متداول ترین و پرکاربردترین نوع آسانسور دانست. در این نوع مکانیزم حرکت آسانسور از طریق اصطکاک بین سیم بکسل و فلکه ای که روی موتور تعبیه شده انجام می شود. در واقع شاخصه اصلی در تعریف آسانسورهای کششی "اصطکاک" است. به این دلیل گاهی از نوع سیستم بعنوان عملکرد کششی اصطکاکی نیز نام برده می شود. این نوع آسانسور از طریق یک سیستم قرقره کار می کند و با استفاده از طناب یا تسمه فولادی و وزنه تعادل کابین را بالا و پایین می کند. دو نوع آسانسور کششی وجود دارد: کششی گیرلس و کششی گیربکسی

آسانسور موتور گیربکس

در آسانسورهای کششی گیربکسی، از گیربکس برای انتقال نیرو و تبدیل سرعت استفاده می شود. این سیستم ها معمولا کندتر از سیستم های گیرلس هستند. به عبارت دیگر سیستم های کششی گیربکسی برای آسانسورهای با سرعت بالا راهکار مناسبی نیستند. بازدهی انرژی آنها، سرعت، سر و صدا و نرمی حرکت آسانسورهای گیربکسی در مقایسه کمتر از سیستم های گیرلس است.

آسانسور گیرلس

آسانسورهای کششی گیرلس یا بدون گیربکس راهکار پیشرفته تری هستند. در این نوع سیستم فلکه مستقیماً به موتور وصل شده و از وزنه های تعادل برای عملکرد سیستم استفاده می شود. به طور کلی، آسانسورهای کششی گیرلس معمولاً از نظر مصرف انرژی کارآمدی بالاتری دارند و سواری نرم و آرام‌تری را برای مسافران فراهم می‌کنند. اکثر آسانسورهای مدرن معمولاً کشش بدون دنده هستند که به عنوان کارآمدترین راه حل موجود در انرژی و فضا در نظر گرفته می شود.

آسانسور کششی روملس

یکی از انواع آسانسور کششی گیرلس نوع بدون موتورخانه یا روملس MRL است. سیستم های بدون موتورخانه می توانند کششی یا هیدرولیک باشند. با بکارگیری شیارهای فشرده تر در فلکه و برخی تغییرات دیگر، آنها به اتاق جداگانه برای حرکت آسانسور نیاز ندارند و موتور مستقیماً در چاه آسانسور قرار گیرد. این امر استفاده بهینه از فضا را برای طراحی ساختمان فراهم می کند.

انواع آسانسور هیدرولیک

آسانسورهای هیدرولیک عموما در ساختمان‌های کم ارتفاع، معمولاً تا شش طبقه یا برای حمل بارهای بسیار سنگین استفاده می‌شود. آسانسورهای هیدرولیک توسط جک هیدرولیک شامل پیستون و سیلندر حرکت می کنند. این آسانسورها نسبت به سایر مدل های آسانسور برای کارکردن به انرژی بیشتری نیاز دارند و با توجه به مزایایی که دارند و توسعه سیستم های با درایو، شیرهای الکترونیک و انعطاف پذیریشان تا حد زیادی سهم خود در بازار آسانسور را افزایش داده اند. پایین آمدن آسانسور هیدرولیک بدون عملکرد موتور و پمپ و با استفاده از شیر کنترل به تنهایی صورت می گیرد. مکانیزم سیستم های هیدرولیک شامل یک جک و پاوریونیت است که از طریق شلنگ هیدرولیک روغن در بینشان جریان دارد. برخی از انواع آسانسور های هیدرولیک با استفاده از جک های تلسکوپی با دو یا سه مرحله حرکت عمل می کنند.

آسانسورهای هیدرولیک حفره دار

معروف ترین سیستم آسانسور هیدرولیک حفره دار است که به مدل آسانسور هیدرولیک جک در زیر مستقیم نیز شهرت دارد. در این مدل، یک حفره بزرگ به ارتفاعی که سیلندر جک در آن قرار گیرد در زیر چاهک تعبیه می شود. پوسته جک داخل این حفره می ماند و شفت از داخل آن بیرون آمده و با بالا رفتن کابین را جابجا می کند.

آسانسورهای هیدرولیک بدون حفره

آسانسورهای هیدرولیک بدون حفره Hole-less دارای یک یا دو جک در یک یا دو طرف کابین هستند. در این پیکربندی، نیازی به تامین حفره در زیر چاهک وجود ندارد. انواع آسانسور هیدرولیک بدون حفره می توانند با استفاده از جک های مستقیم تک مرحله ای یا تلسکوپی دو و سه مرحله ای مورد استفاده قرار گیرند. این مدل به آسانسور هیدرولیک جک در کنار مستقیم نیز معروف است.

آسانسورهای هیدرولیک با سیم بکسل

یکی دیگر از انواع رایج آسانسور هیدرولیک (پرکاربردترین روش) با استفاده از سیم بکسل عمل می کند. در این نوع سیستم که به ان آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم نیز گفته می شود، یک فلکه روی جک سوار شده و سیم بکسل روی آن حرکت می کند. در نتیجه این ترکیب بندی، نسبت حرکت و سرعت جک به کابین یک به دو خواهد بود و بدین ترتیب می توان طول مسیر بیشتری برای آسانسور فراهم آورد.

آسانسور هیدرولیک روملس MRL

اخیرا سیستم محرکه بدون موتورخانه MRL در انواع آسانسور هیدرولیک توسعه یافته است. در این روش تمام تجهیزات محرکه شامل پاوریونیت داخل چاه آسانسور تعبیه شده و بهترین استفاده از فضا صورت می گیرد. البته اجرای این روش مستلزم بهره گیری از انواع تجهیزات مخصوص و پیش بینی دریچه های دسترسی و بازدید جداگانه به داخل چاه می باشد. پاوریونیت سیستم های هیدرولیک روملس به لحاظ شکل هندسی و تجهیزات تعبیه شده متفاوت هستند. مخزن روغن نسبت به سیستم های معمولی شکلی ایستاده دارد و با عرض و عمق کوچگتر ارتفاع بلندتری دارد. تجهیزات هیدرولیک ایمنی مانند شیر دستی اضطراری یا شیر انسداد، مانومتر و ... در بلوک جداگانه ای با امکان دسترسی در خارج از چاه تعبیه می شوند.

آسانسورهای وینچ

یکی دیگر از انواع آسانسور نوع وینچی Drum drive است. این نوع سیستم در واقع آسانسور با رانش مثبت است. در این نوع سیستم طناب فولادی از طریق یک موتور برقی و گیربکس به دور یک دارم (قرقره) جمع (باز) شده و کابین آسانسور به سمت بالا (پایین) حرکت می کند. مثال ساده این از مکانیزم وینچ بالابرهای ساختمانی یا چرخ چاه است.

آسانسور اسکرو

انواع آسانسور اسکرو با استفاده از یک شفت فولادی رزوه شده (یک پیچ بزرگ) عمل می کنند. یک مهره متحرک روی پیچ به موتور روی کابین متصل شده است. موتور مهره را می چرخاند و بسته به جهت چرخش بالابر یا بالا یا پایین می رود. این نوع مکانیزم بیشتر در آسانسورها و بالابرهای خانگی کوچک و برای ارتفاع جابجایی کم مورد استفاده قرار می گیرد. البته این نوع رواج چندانی نداشته و به دلیل محدودیت هایی که ایجاد می کند اغلب ترجیح داده می شود از سیستم هیدرولیک استفاده گردد.

آسانسور ویکیوم

آسانسورهای وکیوم مدت زیادی نیست که در صنعت آسانسور ظهور کرده اند. در حال حاضر این نوع سیستم در کاربردهای خانگی با حداکثر ظرفیت سه نفر عرضه شده است. در این نوع مکانیزم از هیچ کابل یا فلکه ای برای استفاده نمی شود. این آسانسورهای هوا محور بر اساس قوانین طبیعی فیزیک کار می کنند. در ساخت انواع آسانسور وکیوم از مواد پلی کربنات و آلومینیوم استفاده شده است. اساس کار آسانسور وکیوم به این صورت است که کابین در یک استوانه در خلاء قرار گرفته است. هوای پایین و بالای کابین آسانسور چیزی است که حرکت را صوررت می دهد. هنگام استارت، سیستم فشار قسمت بالای سیلندر را کاهش داده و فشار هوای زیر باعث حرکت کابین به سمت بالا می شود. هنگام پایین آمدن برعکس این اتفاق می افتد. فشار پایین به حداقل می رسد و آسانسور را مجبور به پایین رفتن می کند.

آسانسور مغناطیسی

آسانسورهای مغناطیسی نوعی تکنولوژی جدید آسانسور هستند که هنوز بطور کامل به شکل تجاری روانه بازار نشده اند. اگرچه چندین آسانسور مهم و معروف با استفاده از مکانیزم مغناطیسی توسعه داده شده اند. در سیستم مغناطیسی، نیرو محرکه از طریق کویل هایی که بصورت خطی جانمایی شده، به کابین یا وزنه های تعادل اعمال می شود.

آسانسور دندانه شانه

آسانسورهای دنده و شانه یکی از مهمترین انواع آسانسور با کاربردی خاص هستند. در اکثر آسانسورهای کارگاهی (ساختمانی) از این مکانیزم استفاده می شود. دلیل اصلی محبوبیت این سیستم بی نیازی آن از وزنه تعادل و وزنه تعادل و در عین حال امکان اجرا برای ارتفاع های بسیار بلند است. یکی از مشهورترین شرکت های سازنده انواع آسانسور دنده شانه ساختمانی آلیماک است.

انواع آسانسور از نظر کاربرد

یک معیار مهم دیگر برای گروه بندی آسانسورها نوع کاربرد آنها است. انواع آسانسور را می توان بر اساس نوع کاربری از قبیل مسافربر، باربر و … تفکیک نمود. اگرچه بر این اساس یک وفاق کلی برای طبقه بندی استاندارد وجوده نداشته و اغلب شرکت ها بر مبنای سلیقه و امکانات خود طبقه بندی های کوناکونی ارائه نموده اند. در این بخش چهار گروه عمومی برای آسانسورها بنحوی بسیار خلاصه ارائه شده است. در جایی دیگر انواع آسانسور از نظر کاربرد به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

آسانسورهای مسافری

آسانسور مسافربری به هر آسانسوری گفته می شود که برای جابجایی افراد در ساختمان طراحی شده باشد. این آسانسورها بسته به نوع کاربری می توانند از نظر اندازه، سرعت و گزینه های داخلی بسیار متفاوت باشند. برخی از انواع آسانسور مسافری شامل موارد زیر می باشند:

آسانسور ویلچربر
آسانسور خانگی
آسانسور پانورامیک

انواع آسانسور باری

آسانسورهای باری برای جابجایی بارهای سنگین یا محموله و البته مسافر در ساختمان ها در نظر گرفته شده اند. این آسانسورها برای تحمل شرایط کاری سخت‌تر طراحی شده‌اند، به همین دلیل است که در فضای داخلی آن‌ها به جای زیبایی، بر طراحی مستحکم، با دیوارها و کف‌های فولادی سنگین تمرکز می شود.

آسانسور بار و مسافر
آسانسور خودروبر
آسانسور صنعتی

انواع آسانسور خدماتی

آسانسور خدماتی در بسیاری از ساختمان‌های تجاری یافت می‌شود و برای حمل و نقل کالا از طریق ساختمان‌ها توسط کارکنان در نظر گرفته شده است. مانند کارکنان خدمات هتل که ترولی های البسه و لوازم بهداشتی را از طریق بین طبقات جابجا می‌کنند. از آسانسورهای خدماتی همچنین در بیمارستان ها برای جابجایی بیماران بر روی تخت های بیمارستانی استفاده می شود. در انطباق با کدهای استاندارد، این آسانسورها معمولاً قوی‌تر مستحکم تر از آسانسورهای مسافری عادی هستند. بنابراین می‌توانند آیتم‌های بزرگ‌تر و سنگین تر را در ساختمان جابه‌جا کنند.

آسانسور برانکاردبر بیمارستانی
آسانسور تخت بر بیمارستانی
آسانسور ترولی بر هتل
آسانسور ترولی بر رستوران

بالابرهای سرویس کوچک

آسانسورها یا بالابرهای سرویس کوچک که به Dumbwaiter مشهور هستند نوعی آسانسور باری کوچک هستند. این نوع بالابر اغلب برای حمل غذا در ابعاد کوچک در رستوران ها، آشپزخانه ها و سالن های غذاخوری کوچک استفاده می شوند. انواع دیگری از این نوع بالابر ها با ساختار مشابه در محیط های بیمارستانی و آزمایشگاهی برای حمل لوازم بهداشتی و نمونه های آزمایشگاهی استفاده می شود. همچنین در برخی سازمان ها و ادارات انواع مشابهی برای حمل کتاب یا اسناد و مدارک مورد استفاده قرار می گیرند.

بالابر غذابر (حمل سینی)
بالابر کتاب بر یا اسناد بر
بالابر آزمایشگاهی

مقایسه انواع آسانسور

برای مقایسه انواع مکانیزم آسانسور باید شرایط کاربری و مشخصات اصلی را مورد توجه قرار داد. به عبارت دیگر نمی توان انواع مکانیزم را بدون در نظر داشتن بستر کاربرد و ویژگی های کلیدی ذاتی سیستم مقایسه کرد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که دو یا چند نوع سیستم و ویژگی های آنها را برای کاربری مشخصی مقایسه کرده و به بیان امتیازات یا معایب آنها می پردازیم. این درست مانند مقایسه یک کامیون با یک سواری سوپر اسپرت است. در مقایسه این دو نوع اتومبیل، نمی توانیم متوجه شویم که کدام بهتر است یا کدام نسبت به دیگری معایبی دارد. این قیاسی بی معنی است در حالیکه هر کدام با توجه به ویژگی هایی که دارند در کاربرد مناسب خود می توانند بسیار مناسب باشند. در رابطه با آسانسورها نیز باید هر نوع سیستمی را در کاربرد صحیح خود بررسی کرد. برای مثال نمی توان برای یک برج آسمان خراش با 60 طبقه آسانسور هیدرولیک و کششی را مورد مقایسه قرار داد.

مقایسه انواع آسانسور کششی با هیدرولیک

یکی از موضوعات بحث برانگیز مقایسه انواع آسانسور کششی با هیدرولیک است. همانطور که قبلا عنوان شد به دلایلی متعدد نمی توان این دو نوع آسانسور را مقایسه کرد و به این نتیجه رسید که کدام بهتر یا بدتر است. اما اگر هدف از مقایسه بررسی و شناخت ویژگی های عملکردی و مشخصات برای تشخیص کاربرد مناسب باشد می توان به برخی موارد به شرح زیر پرداخت.

آسانسورهای هیدرولیک برای طول مسیر و سرعت کم تا متوسط مناسب هستند. در سوی مقابل آسانسورهای کششی می توانند در ساختمان های بسیار مرتفع و با سرعت بالا عمل کنند. آسانسورهای هیدرولیک و کششی هر دو به تجهیزات ایمنی لازم و کاملی مجهز می شوند ولی در شرایط زلزله سیستم های هیدرولیک عملکرد بهتری دارند. در سیستم های هیدرولیک به علت حذف وزنه تعادل و متعلقات، آزادی عمل بیشتری در طراحی کابین و درب ها وجود دارد و اتاق موتورخانه در پایین مستقر می شود. این در حالی است که در اغلب آسانسورهای کششی اتاق موتورخانه در بالای ساختمان قرار میگیرد.

تفاوت قیمت آسانسور هیدرولیک و کششی

نکته مهم دیگری که در مقایسه انواع آسانسور مطرح می شود قیمت است. قیمت آسانسور تا حدود زیادی بستگی به قطعات، مشخصات و برند آنها دارد. هر دو نوع آسانسور هیدرولیک و کششی خود شامل انواع گوناگونی از سیستم ها و قطعات هستند و قیمت آنها در محدوده وسیعی متغیر است. اما باید توجه داشت که در بررسی قیمت یا به بیانی دقیق تر بررسی اقتصادی نوع سیستم، باید به عوامل دیگری نظیر هزینه های بهره برداری، سرویس و هزینه های زیرساخت توجه نمود. در مقاله ای در این سایت در ارتباط با تفاوت قیمت آسانسور هیدرولیک و کششی بطور مفصل بحث و بررسی شده است.