انواع بالابر و کاربرد آنها

در این نوشته به بررسی انواع بالابر، تعاریف و کلیات مرتبط با بالابرها، مشخصات فنی، ساختار و اجزای آنها پرداخته شده است. این مطلب می تواند برای افرادی که در جستجوی انواع بالابرهای و آشنایی با ساختار و کاربردهای آنها می باشند و همچنین سایر علاقمندان از قبیل دانشجویان و دست اندرکاران مفید باشد.

بالابر چیست؟

بالابر، وسیله ای است که بصورت ثابت یا متحرک جابجایی بار و یا مسافر بین دو یا چند ایستگاه کاری معین یا نامعین را بصورت قائم برای کاربردهای مشخص اعم از حمل بار، غذا، ویلچر، یا امور سرویس و دسترسی به ارتفاع به کار گرفته می شود. انواع بالابرها می توانند با سیستم محرکه های گوناگونی از قبیل هیدرولیک، وینچی، کششی و … عمل کنند و بسته به نوع کاربری شرایط و مشخصه های خاصی دارند. بالابر و آسانسور در زبان انگلیسی هر دو با واژه Lift یا Elevator مشخص می شوند. برای مطالعه تفاوت این دو عبارت این مقاله را مشاهده کنید.

کاربرد بالابر چیست؟

انواع بالابرها کاربردهای بسیار متنوع و گسترده ای در موقعیت های صنعتی، خدماتی و خانگی دارند. از بالابرهای سنگین و فوق سنگین باری در کارخانجات و مراکز صنعتی تا بالابرهای کوچک سینی بر در رستوران ها و کافه ها، از بالابرهای خانگی (هوم لیفت) لوکس در ویلاها تا بالابرهای ویلچربر در ورودی ساختمان ها، از بالابرهای لیفتراک بر در انبارهای طبقاتی تا بالابرهای نمونه بر آزمایشگاهی و … همه طبف وسیعی از کاربرد انواع بالابر را تشکیل می دهند.

دستگاه بالابر چگونه عمل می کند؟

پاسخ به این پرسش که بالابرها چگونه عمل می کنند یا چگونگی طرز کار بالابرها بستگی به نوع سیستم محرکه یا مکانیزم بالابر دارد. سیستم هیدرولیک، وینچی، کششی با وزنه تعادل، اسکرو، دنده شانه، قیچی و … مکانیزم های گوناگونی هستند که در انواع بالابرها کاربرد دارند. برای مثال بالابرهای هیدرولیکی بر مبنای فشار و جریان روغن (سیال) با استفاده از جک و پمپ هیدرولیک عمل می کنند. در شرایطی که بالابرهای وینچی مکانیزمی مشابه با چرخ چاه دارند و با استفاده از الکتروموتور، گیربکس و درام و سیم بکسل کفی بالابر را جابجا میکنند.

ساختار بالابر چگونه است؟

بالابرها بسته به نوع کاربرد، سیستم محرکه و مکانیزم و همچنین شرایط کاربری و ساختمانی ساختار متفاوتی دارند. اغلب بالابرهای ثابت دائمی جدای از اینکه چه سیستم محرکه ای دارند شامل یک کفی (پلتفرم) یا کابین، مجموعه ای از ریل های راهنما و کفشک ها متناسب، تجهیزات نیرو محرکه، تابلوی فرمان و سایر قطعات الکتریکال مانند میکروسوییچ ها، سنسورها، سیم کشی، شاسی های فرمان و … می باشند.

انواع بالابر

برای بررسی انواع بالابر می بایست معیار دسته بندی آنها را مشخص نمود. بطور کلی می توان بالابرها را بر اساس نوع مکانیزم، نوع کاربرد، نوع بار، نوع ساختمان و محل نصب، ثابت یا سیار بودن، سیستم کنترل، سرعت و بسیاری از پارامترهای دیگر گروه بندی کرد. در ادامه این مطلب به صورت مفصل انواع بالابرها بر اساس دسته بندی هایی بر مبنای پارامترهای متداول و مهم مورد بررسی قرار گرفته اند.

انواع بالابر بر اساس مکانیزم عملکرد

مکانیزم عملکرد یا نوع سیستم محرکه مهمترین معیار در بررسی انواع بالابر یا گروه بندی آنها است. بر این اساس به عنوان نمونه بالابرهای هیدرولیکی از بالابرهای کششی متمایز می شوند. انواع مکانیزم های مورد استفاده در بالابرها گسترده و متنوع هستند. بعضا از مکانیزم های ابتکاری نیز در کاربردهای خاص استفاده می شود. در اینجا به بررسی مهمترین مکانیزم های رایج و متداول انواع بالابر پرداخته شده است.

بالابر هیدرولیکی

یکی از پرکاردترین و رایج ترین نوع بالابرهای ثابت و متحرک، بالابرهای هیدرولیکی می باشند. بالابرهای هیدرولیک ساختاری متشکل از یک یا دو جک، یک مجموعه پاوریونیت و کارسلینگ و برخی ملحقات هیدرولیکی دیگر دارند. در زیر انواع بالابرهای هیدرولیکی که از نظر آرایش جک و طریقه نصب متفاوت هستند فهرست شده اند:

• بالابر هیدرولیکی با جک مستقیم در زیر
• بالابر هیدرولیکی با جک مستقیم در کنار
• بالابر هیدرولیکی با جک مستقیم تلسکوپی
• بالابر هیدرولیکی با جک مستقیم دوبل
• بالابر هیدرولیکی با جک غیرمستقیم
• بالابر هیدرولیکی با جک غیرمستقیم دوبل
• بالابر هیدرولیکی با جک دو تکه
• بالابر هیدرولیکی با جک معکوس (کششی)

بالابر کششی

بالابرهای کششی مکانیزمی مشابه آسانسورهای کششی دارند. در این مدل بالابرها، حرکت کابین با استفاده از موتور گیربکس یا موتور گیرلس و با کمک وزنه های تعادل است. مبنای عملکرد این مکانیزم نیروی کشش و اصطکاک ناشی از سیم بکسل و فلکه موتور است. این نوع مکانیزم برای ارتفاع جابجایی بلند در بالابرهای ثابت گزینه بسیار مناسبی است. بمنظور تامین ایمنی در بالابرهای کششی از سیستم پاراشوت و گاورنر استفاده می شود. چند مدل نصب بالابرهای کششی در ادامه آورده شده اند:

• بالابر کششی با نسبت تعلیق 1:1
• بالابر کششی با نسبت تعلیق 2:1
• بالابر کششی موتورخانه در بالا
• بالابر کششی با موتورخانه در پایین

بالابر وینچی

بالابرهای وینچی یکی از مدل های کلاسیک بالابر برای حمل بار در ارتفاع های محدود می باشند. از سیستم محرکه وینچی هم در بالابرهای ثابت و هم در بالابرهای سیار استفاده می شود. این بالابرها برای جابجایی مصالح و حمل بار در طول مسیرهای نه چندان بلند یک راهکار اقتصادی هستند. تامین ایمنی لازم برای این تیپ دستگاه ها با پیچیدگی هایی همراه است. مکانیزم بالابرهای وینچی به نوعی مشابه همان چرخ چاه است. در این سیستم موتور و گیربکس با چرخاندن یک درام (قرقره) سیم بکسل را آزاد یا جمع می کند و در نیتجه کفی بالابر جابجا می شود.

• بالابر وینچی موتور بالا
• بالابر وینچی موتور پایین
• بالابر وینچی با تعلیق 2:1

بالابر اسکرو

بالابرهای اسکرو یا پیچی متشکل از یک استوانه پیچ مانند متسحکم و مقاوم هستند که با حرکت یک مهره جابجایی را ایجاد می کند. این بالابرها برای ارتفاع جابجایی محدود در دستگاه های حمل ویلچر یا هوم لیفت ها کاربرد دارند.

بالابر قیچی (آکاردئونی)

یکی دیگر از انواع بالابرهای ثابت و متحرک با سیستم محرکه به شکل قیچی یا آکاردئونی عمل می کنند. این نوع بالابرها که در اصل با مکانیزم هیدرولیک جابجا می شوند دارای ترکیب بندی خاصی از بازوهای مکانیکی مستحکم هستند که با جابجایی (کورس) کمی از حرکت جک کابین بالابر را به اندازه بسیار بیشتری حرکت می دهند.

بالابرهای آکاردئونی به عنوان بالابرهای بارانداز و میز بالابر در کارخانه ها و انبارها کاربرد فراوانی دارند. همچنین در مدل هایی از بالابرهای متحرک، برای جابجایی سکوی کار از مکانیزم آکاردئونی استفاده می شود.

بالابر دنده شانه ای

سیستم دنده شانه ای بیشترین کاربرد را در بالابرهای موقت ساختمانی مصالح در کارگاه های ساختمانی دارد. این نوع بالابرها از یک شانه دنده ثابت مستحکم بهره می گیرند. و موتوری که چرخدنده های روی کابین را با چرخش روی دنده شانه عمل می کند باعث بالا و پایین رفتن می شود.

سیستم های دنده شانه ای عموما بصورت سکشنال نصب می شوند و قابلیت افزایش ارتفاع متناسب با پیشرفت عمودی سازه ساختمان را دارند.

بالابر وکیوم

بالابرهای وکیوم معمولا مصرف خانگی دارند. برخی از انواع هوم لیفت با سیستم محرکه وکیوم برای ظرفیت و سرعت پایین توسعه داده شده اند. بالابرهای خانگی وکیوم با بهره گیری از اختلاف فشار دارای یک محفظه کاملا هوابند شده عمل میکنند. این نوع مکانیزم هنوز نتوانسته جای خود را در میان انواع سیستم های رایج و متداول بالابر برای کاربردهای گوناگون باز کند.

بالابر معلق

بالابرهای معلق که بیشتر در کلایمرها و انواع بالابرهای مصالح بر ساده کارگاهی کاربرد دارند نوع دیگری از مکانیزم کاری محسوب می شوند. این نوع بالابرها بدون ریل در ارتفاع حرکت می کنند و توسط کابل های فولادی در کشش جابجا می شوند. از آنجاییکه ریل های مقید کننده مسیر وجود ندارند پلتفرم بالابر به صورت معلق بوده و امکان جابجا شدن از مسیر در محور افقی وجود دارد.

نکته مهم عدم وجود ریل است که باعث انعطاف پذیری بالا در استفاده های مخصوص این بالابر می شود. این نوع بالابرها برای کار کردن روی نمای ساختمان مانند عملیات تمیز کاری یا مرمت و همچنین در حین ساخت انواع مناسبی هستند.

انواع بالابر ویلچربر و بیماربر

جک معلول

جک معلول اصطلاحی است برای انواع بالابرهای مخصوص حمل افراد دارای محدودیت های فیزیکی و جسمی که از ویلچر یا واکر برای حرکت استفاده می کنند و یا تحرک آنها به هر شکلی با محدودیت همراه است. جک معلول کمک می کند تا این اشخاص اختلاف سطح های فضاهای داخلی یا خارجی ساختمان و در معابر را بدون پلکان براحتی بپیمایند.

بالابر ویلچربر پلتفرم

بالابرهای ویلچربر برای جبران اختلاف سطح در فضاهای ورودی و معابر محوطه یا داخل ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع بالابرها در دسته بالابرهای پلتفرم عمودی VPL: Vertical platform lift قرار می گیرند. بالابرهای پلتفرم لیفت ویلچربر باید ابعادی مناسب برای جای دادن راحت و ایمن ویلچر داشته باشند و دارای تجهیزات ایمنی متناسب باشند. یکی از لاین های تخصصی بالاکو به انواع بالابرهای ویلچربر یا همان جک معلول اختصاص دارد.

بالابر ویلچربر کاورباکس

بالابرهای ویلچربر با کیفیت و ایمنی مناسب معمولا با سیستم هیدرولیک جک در کنار اجرا می شوند. بالابرهای کاورباکس بالاکو با طراحی ویژه ای که دارند ریل های راهنما، جک هیدرولیک و متعلقات مربوطه را داخل یک باکس جانمایی کرده که ضمن ایمنی و محافظت پیرامونی بیشتر زیبایی و ظاهر بسیار مناسب تری ارائه می دهد. این نوع بالابرها برای انواع ها و بناها از جمله ساختمان های مجلل و لوکس گزینه های بسیار مناسبی هستند.

بالابر ویلچربر با مسیر محصور

چنانچه طول مسیر بالابر ویلچربر از حد مشخصی در کاربری های اختصاصی و عمومی بیشتر باشد باید مسیر حرکت بوسیله متریال مناسب محصور شود. این حصار ایمنی در سرتاسر مسیر مانند چاه آسانسور باعث می شود تا از محیط اطراف به داخل مسیر تعرض مزاحم صورت نگیرد و برای کاربر داخل ویلچربر ایمنی بالاتری فراهم آورد.

بالابر برانکاردبر

بالابرهای برانکاردبر نوعی از بالابرهای پلتفرم هستند که می توانند برانکارد را در ارتفاع های محدود مانند یک سکو در مسیر جابجا کنند. در واقع بالابرهای برانکاردبر مانند بالابرهای ویلچربر بعنوان جایگزینی مناسب برای رمپ های طولانی (سطوح شیب دار) عمل می کنند. سیستم محرکه بالابرهای برانکاردبر بطور معمول هیدرولیک است. در این نوع بالابرها، سیستم محرکه از یک جک هیدرولیک (معمولا مستقیم) و پاوریونیت شامل موتور، پمپ و شیر کنترل تشکیل شده است.

بالابر تخت بر

بالابرهای بیماربر نوع تخت بر، بالابرهایی هستند که پلتفرم آنها امکان قرار گرفتن یک تحت بیمارستانی را فراهم می کند. این بالابرهای تحت بر برای مسیرهای کم و جبران اختلاف سطح تعبیه شده و حرکت با سرعت بسیار کمی دارند. برای مسیرهای طولانی و پیمودن طبقات باید از آسانسورهای تحت بر استفاده شود.

بالابر پله پیما

بالابرهای پله پیما Stair lift نوع خاصی از بالابرهای ویلچربر هستند که در کنار پلکان بصورت مورب (زاویه دار) حرکت می کنند. این نوع بالابرها به دو شکل با پلتفرم یا با صندلی مخصوص اجرا می شوند. در نوع پلتفرم افراد کم توان با ویلچر خود روی پلتفرم قرار گرفته و مسیر پله را بوسیله بالابر طی می کنند. اجرای این بالابرها در شرایطی که پلکان دارای شکست باشد و مسیرهای طولانی پیچیدگی هایی دارد.

انواع بالابر خانگی

بالابرهای خانگی، یا اصطلاحا هوم لیفت (Home lift) در واقع نوعی آسانسور کوچک هستند که با ظرفیت نسبتا کم، طول مسیر و تعداد توقف کم و سرعت پایین برای جابجایی نفرات بین دو یا چند طبقه در ساختمان به کار می روند. این نوع بالابر معمولا با سیستم محرکه هیدرولیک اجرا می شود ولی امکان استفاده از مکانیزم های دیگری مانند اسکرو، کششی و وینچ نیز وجود دارد.

بالابر خانگی کابین دار

بالابرهای خانگی کابین دار کاملا مانند آسانسورها دارای یک کابین کاملا پوشیده (به جز قسمت ورودی ها) و مسقف هستند و از این رو ایمنی بالاتری برای استفاده افراد دارند. همچنین این نوع بالابر خانگی دارای درب های طبقات در مقابل ورودی های هستند که باید مجهز به قفل ایمنی باشد.

بالابر خانگی پلتفرم

نوع دیگری از بالابرهای خانگی هوم لیفت بدون کابین با یک پلتفرم اجرا می شوند. این پلتفرم دارای پانل فرمان است و کاربر می تواند از داخل دستگاه حرکت آن را کنترل کند. کنترل حرکت به معنای فرمان حرکت و توقف است. بالابرهای پلتفرم خانگی برای ارتفاع جابجایی محدود معمولا بین 2 تا 4 متر اجرا می شوند و دستگاه با سرعت بسیار کمی حرکت می کند.

بالابر خانگی ویلچربر

بالابرهای خانگی ویلچربر ورژن دیگری از انواع هوم لیفت هستند که شرایط دستگاه برای استفاده افراد دارای مشکلات جسمی که با ویلچر حرکت می کنند مناسب سازی شده است. این نوع بالابرها دارای کابینی هستند که ابعاد آن مناسب استفاده یک ویلچر و همراه آن می باشد. همچنین در برخی از بخش ها مانند دستگیره ها، آلارم و شاسی های فرمان تغییراتی در تناسب با شرایط کاربری پیش بینی شده است.

انواع بالابرهای خاص

بالابر ضدانفجار

بالابرهای ضدانفجار یا Explosion proof که در ادبیات مهندسی معمولا با بالابرهای Ex. یا Ex. P. شناخته می شوند مجهز به قطعات و تجهیزاتی هستند که در محیط های مملو از گازهای انفجاری یا غبارهای انفجاری می توانند بدون ریسک عمل کنند. این نوع بالابرها در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاه ها، صنایع دفاعی و برخی از معادن و … که آلاینده های انفجاری به شدت و تراکم متفاوت در آنها وجود دارند کاربرد دارد.

بالابر ضد غبار

بالابرهای ضد غبار Dust proof برای جابجایی بار بین سطوح مختلف در ارتفاع در محیط های مملو از گرد و غبار کاربرد دارد. در برخی از شرایط جوی و محیط های صنعتی شدت و تراکم گرد و غبار باعث می شود تا تجهیزات و قطعات معمولی امکان عملکرد نداشته باشند. در بالابرهای ضدغبار از ادوات و قطعاتی استفاده می شود که با IP متناسب قابلیت کارکرد در شرایط غبار آلود را داشته باشند.

بالابر اتاق تمیز

برخی از بالابرها در اتاق تمیز مورد استفاده قرار میگیرند که به آنها Clean room lift گفته می شود. در این گونه فضاها شرایط ادوات و تجهیزات از استانداردهای خاصی پیروی می کند. بالابرهای اتاق تمیز باید دارای ویژگی های مورد نظر مطابق استانداردهای اتاق تمیز باشند.

بالابر استریل

بالابرهای استریل همانطور که از نامشان پیداست در محیط های استریل آزمایشگاهی، بهداشتی و درمانی مورد استفاده قرار می گیرند. کابین، درب ها و تجهیزات بالابر که در معرض آلودگی هستند باید به نحوی باشند که امکان استریل کردن مستمر آنها وجود داشته باشد. معمولا از متریال های خاص و پوشش های خاصی برای این منظور استفاده می شود.

مشخصات فنی بالابر

آشنایی با مشخصات فنی بالابرها به ارائه تصویری بهتر و شناخت نسبی خوبی در فرایند خرید، ساخت، نصب و البته نگهداری آنها کمک می کند. در ادامه این مطلب تلاش می شود تا بصورت خلاصه برخی از مهمترین مشخصات فنی انواع بالابرها معرفی شوند.

ظرفیت مفید

ظرفیت مفید Pay-load بالابر عبارت است از حداکثر جرمی که دستگاه می تواند جابجا کند و با واحد سنجش کیلوگرم مشخص می شود. برای مثال چنانچه ظرفیت مفید یک دستگاه بالابر 500 کیلوگرم عنوان شده باشد می توان هر مقدار باری تا حداکثر 500 کیلوگرم را با آن جابجا کرد. این در حالی است که ممکن است موتور و تجهیزات محرکه و مکانیکی دستگاه توانایی حمل بار بیشتری را دارا باشند ولی به تشحیص طراحی بالابر حداکثر ظرفیت مجاز 500 کیلوگرم اعلام شده باشد.

تعداد توقف

تعداد توقف به تعداد ایستگاه های کاری تعریف شده برای بالابر گفته می شود. برای مثال یک بالابر خانگی که از طبقه همکف به طبقه اول و سپس به طبقه دوم حرکت می کند، دارای سه ایستگاه یا سه توقف می باشد. این موضوع در رابطه با بعضی از انواع بالابر که توقف آنها به صورت اختیاری در کنترل کاربر است متفاوت می باشد. برای مثال میزهای بالابر طوری طراحی می شوند که کاربر بتواند میز را در هر ارتفاعی متناسب با شرایط مورد نیاز خود متوقف کند. در اینگونه بالابرها فقط دو توقف یعنی حد بالا و حد پایین تعریف شده و در بین این دو ایستگاه در هر ارتفاعی که نیاز باشد بالابر متوقف می شود.

طول مسیر حرکت

طول مسیر حرکت یا Traveling distance عبارت است از فاصله عمودی تراز اولین ایستگاه تا تراز آخرین ایستگاه بالابر. طول مسیر یکی از مهمترین شاخص های تاثیر گذار بر سیستم و تجهیزات و همینطور قیمت بالابر است. باید توجه داشت که طول مسیر با پیت و بالاسری به اشتباه تجمیع نشود.

ارتفاع پیت

ارتفاع پیت Pit یا همان چاهک بالابر عبارت است از اندازه عمودی کف تمام شده اولین ایستگاه تا کف (پایین ترین نقطه) چاهک بالابر. در تمام بالابرهای ثابت فضایی به عنوان چاهک در زیر دستگاه برای قرار گرفتن تجهیزات و چانپناه مورد نیاز است. اندازه چاهک بستگی به نوع بالابر و کاربری آن و همچنین نوع تجهیزات دارد و می تواند. بالابرهایی نیز بصورت پیتلس یا بدون چاهک اجرا می شوند که برای جبران اختلاف سطح در قسمت ورودی از یک رمپ (سطح شیب دار) استفاده می شود.

ارتفاع بالاسری

فضای بالاسری Overhead به فاصله عمودی کف آخرین (بالاترین) ایستگاه تا بالاترین نقطه چاه بالابر (زیر سقف) در بالابرهای ثابت گفته می شود. این ارتفاع نیز به نوع سیستم محرکه و تجهیزات بالابر بستگی دارد و در مدل ها و سیستم های گوناگون متفاوت است.

ارتفاع کل چاه

ارتفاع کل چاه Shaft یا داکت بالابر برابر با مجموع طول مسیر، ارتفاع چاهک بالابر و ارتفاع بالاسری است. چاه بالابر در واقع کل فضایی است که شامل مسیر جابجایی کفی بالابر و همینطور فضاهای ایمنی و یا اشغال شده توسط تجهیزات مرتبط با بالابر می باشد.

ابعاد انواع بالابر

برای تعیین و بررسی ابعاد بالابرها باید دو بخش را مورد توجه قرار داد. ابعاد کفی (پلیتفرم) یا کابین بالابر که معمولا اندازه های مفید داخلی را مشخص می کنند. بخش دوم ابعاد فضایی که کاملا توسط بالابر اشغال می شود. این فضا که بعنوان چاه بالابر شناخته می شود از نظر عرض و عمق باید تعیین شود.

ابعاد کفی یا کابین بالابر

کفی بالابر دارای دو بعد عرض و عمق است و چناناچه دارای حفاظ باشد یا بصورت کابین کامل ساخته شود اندازه ارتفاع آن نیز اهمیت دارد.

عرض پلتفرم

اندازه عرض پلتفرم طول بخشی است که معمولا ورود و خروج از آن ضلع صورت می گیرد.

عمق پلتفرم

عمق پلتفرم ضلعی از کفی است که با عرض پلتفرم زاویه درجه دارد.

ارتفاع پلتفرم

ارتفاع پلتفرم طول عمودی حفاظ پلتفرم یا دیواره کابین است.

ابعاد چاه بالابر

چاه بالابر به کل فضایی که بالابر در آن حرکت می کند به اضافه فواصل ایمنی خالی گفته می شود و از نظر ارتفاع از کف چاهک تا زیر سقف بالاسری امتداد می یابد.

عرض چاه

عرض چاه اشاره به ضلعی است که متناظر عرض کفی یا کابین واقع شده است.

عمق چاه

عمق چاه متناظر با ضلعی از چاه است که با ضلع عمق کابین موازی است.

اجزا و قطعات انواع بالابر

قطعات مکانیکی

ریل

ریل بالابر بخشی از استراکچر اصلی را تشکیل می دهد و وظیفه نگه داشتن کفی یا کابین بالابر در محل مناسب در حالت ساکن یا در مسیر تعیین شده بر عهده دارد. در بیشتر بالابرهای با کیفیت از ریل های راهنمای استاندارد آسانسور با مقطع T شکل که از جنس فولاد با فرایند نورد سرد یا گرم تولید شده استفاده می شود. وجود حداقل دو ریل بصورت عمودی در کنار هم یا روبروی هم در یک بالابر ثابت الزامی است. استحکام، صافی سطح و دقت ریل در عملکرد بالابر از اهمیت بالایی برخوردار است.

پشت بند ریل

در بسیاری از بالابرها نیاز به قرار دادن دو یا چند شاخه ریل راهنما روی هم وجود دارد. در این وضعیت نباید ریل ها به هیچ وجه به همدیگر از طریق جوشکاری متصل شوند. ریل ها از طریق قطعاتی بنام پشت بند استاندارد که دارای سوراخ هایی منطبق بر سوراخ های فابریک روی ریل می باشند به هم از طریق پیچ و مهره متصل می شوند.

براکت و لقمه

اتصال ریل های راهنما به اسکلت یا سازه آهنی پشت بالابر نباید در حالت های معمول از طریق جوشکاری انجام شود. این اتصال می بایست از طریق براکت و لقمه هایی که از طریق مهره محکم می شوند صورت گیرد. براکت و لقمه ریل آسانسور اندازه ها و اشکال گوناگونی دارد و باید متناسب با طراحی بالابر از سایز مناسب استفاده نمود.

کفشک

کفشک قطعه ای است که روی کارسلینگ دستگاه ثابت شده و از سمت دیگر بصورت لغزشی روی ریل حرکت می کند. در واقع کفشک ها در مرز مشترک بخش ثابت و متحرک دستگاه قرار می گیرند. کفشک های بالابر انواع گوناگونی نظیر تخت، رولینگ، ال تایپ، فنردار و سنگین دارند که بسته به شرایط بالابر از یک نوع یا ترکیبی از انواع آنها استفاده می شود.

سیم بکسل

سیم بکسل ها در بسیاری از انواع بالابرهای ثابت و متحرک مورد استفاده قرار می گیرند. در بالابرهای کششی، وینچی و بالابرهای هیدرولیکی غیرمستقیم از سیم بکسل استفاده می شود. سیم بکسل ها طناب های فولادی با بافت خاصی هستند که نیرویی زیادی را تحمل می کنند. هسته سیم بکسل ها می تواند از کنف یا فولاد باشد و سایز آنها متناسب با وزن بار انتخاب می شود.

قلاب بکسل

قلاب های بکسل، قطعاتی هستند که طناب های فولادی یا همان سیم بکسل را به نحوی محکم در محل مورد نظر ثابت کرده و بسته نگه می دارند. کیفیت قلاب بکسل از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا امکان شکستن و آزاد شدن سیم بکسل های تحت کشش در صورت بکارگیری قلاب بکسل نا مطمئن وجود دارد.

بست بکسل

با اسفاده از بست های بکسل یا اصطلاحا کرپی بکسل سیم بکسل هایی که از قلاب بکسل دور زده و روی رشته اصلی برمی گردد بسته می شود.

زنجیر

در برخی از انواع بالابرها، به دلایلی به جای سیم بکسل از زنجیر استفاده می شود. زنجیرهای صنعتی در مقایسه با سیم بکسل ها ویژگی هایی دارند که می توانند بعضا به عنوان مزایا یا معایب تلقی شوند.

فلکه

در بالابرهایی که از سیم بکسل استفاده می شود برای تغییر جهت سیم بکسل فلکه های مخصوصی به کار گرفته می شوند. فلکه های متداول در بالابرهای هیدرولیکی عموما از چدن ساخته شده و باید دانسیته مناسبی برای تحمل بارهای وارده را داشته باشدم.

چرخ زنجیر

در بالابرهایی که از زنجیر به جای سیم بکسل استفاده شده به جای فلکه نیز از چرخ زنجیرهای مخصوص و متناسب با مشخصات زنجیر استفاده می شود.

ضربه گیر

ضربه گیر با بافر قطعه ای است که در بسیاری از انواع بالابرهای ثابت به نحوی در چاه بالابر جانمایی می شود که کابین یا پلتفرم در صورت پایین تر آمدن از تراز ایستگاه پایینی روی آن بنشیند.

روغندان

روغندان یک قطعه ای است که روی کارسلینگ یا یوک کابین بنحوی تعبیه می شود تا بصورت مستمر ریل های راهنما را روغنکاری کند تا حرکت کفشک ها روی ریل بالابر با اصطکاک کم صورت گیرد.

قطعات الکتریکی

تابلوفرمان

بخش اصلی کنترل الکتریکی انواع بالابر مجموعه ای از اجزا و لوازم الکتریکی از قبیل کنتاکتورها، رله ها، بورد و … میباشد که در یک جعبه تابلو فرمان در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. تابلو فرمان بسته به نوع سیستم محرکه، ولتاژ برق تغذیه، تعداد توقف، توان موتور و قابلیت های مورد انتظار انواع گوناگونی دارند.

میکروسوییچ

میکرو سوییچ ها قطعاتی الکترو مکانیکی هستند که در مسیر حرکت بالابر به نحوی جایگذاری میشوند تا هنگام رسیدن کابین به تراز مورد نظر فرمان توقف یا فرمان های دیگر از طریق تابلو فرمان ارسال شود.

سنسورها

پانل فرمان

اولین رابط بین کاربر و بالابر پانل فرمان است. پانل فرمان در هر طبقه کنار درب و همینطور داخل کابین نصب میشود. با هر بار فشردن دکمه توسط کاربر پانل فرمان دستور حرکت را به تابلوی فرمان می دهد و کابین به سمت بالا یا پایین حرکت میکند.

بیزر

قطعات سیستم محرکه

قطعات سیستم محرکه بالابرهای هیدرولیک

• جک هیدرولیک
• راپچر ولو
• فلوکنترل
• فیتینگ
• پاورپک
• شلنگ یا لوله های اتصال
• روغن هیدرولیک

قطعات سیستم محرکه بالابرهای وینچی

• موتور
• گیربکس
• ترمز موتور
• فولی
• تسمه
• درام
• سیم بکسل

قطعات سیستم محرکه بالابرهای کششی

• موتور گیربکس یا موتور گیرلس
• ترمز موتور
• فلکه موتور
• فلکه هرزگرد
• پایه موتور
• سیم بکسل
• قلاب بکسل و بست بکسل
• یوک کابین
• کادر وزنه تعادل
• وزنه های تعادل

قطعات ایمنی بالابر

• پاراشوت
• راپچرولو
• گاورنر
• فتوسل
• سنسورهای حد
• سوییچ های فشار
• شیرهای کنترل فشار هیدرولیک

انواع بالابرهای ثابت

بالابرهای ثابت نوعی از بالابرها هستند که در یک مکان مشخص بصورت دائمی نصب شده و بار یا نفرات را بین سطوح مختلف در ارتفاع جابجا می کنند. در واقع حرکت این بالابرها صرفا معطوف به جابجایی کفی یا کابین آن بوده و استراکچر دستگاه در محلی ثابت و همیشگی مستقر می شود. از جمله مهمترین کاربردهای بالابرهای ثابت می توان به هوم لیفت ها، ویلچر لیفت ها، بالابرهای ثابت صنعتی مخصوص حمل بار و بالابرهای رستورانی اشاره کرد.

انواع بالابرهای متحرک

بالابرهای سیار بر خلاف بالابرهای ثابت در یک مکان ثابت نصب نمی شوند و می توانند در راستای افقی حرکت کنند. البته باید توجه داشت که بالابرهای متحرک یا سیار جابجایی کفی (پلتفرم) یا کابین را بصورت عمودی (در اغلب موارد) صورت داده و بصورت افقی کل سازه بالابر جابجا می شود. بالابرهای متحرک یا سیار را می توان به دو گروه بالابرهای متحرک باربر مانند میزهای بالابر متحرک و بالابرهای متحرک نفربر برای انجام کارهای خدماتی در ارتفاع تقسیم بندی کرد.

بالابرهای متحرک ساده

از این بالابرها برای انجام کارهای خدماتی و تعمیرات جهت دسترسی به ارتفاع استفاده می شود. از انواع کاربردهای این نوع بالابر تعویض چراغ ها در ارتفاع داخل سوله یا معابر، نظافت در ارتفاع و انجام هر گونه کارهای خدماتی و فنی در سطوح مرتفع می باشد.

بالابرهای متحرک یدک کش

بالابرهای یدک کش انواعی از بالابرهای سیار (متحرکت) هستند که قابلیت یدک شدن به اتوموبیل برای جابجایی را دارند. چرخ های این نوع بالابرها باید به گونه ای باشد که امکان جابجایی روی معابر با سرعت متناسب را دارا باشضد.

بالابرهای خودرویی

بالابرهای خودروی نوعی از بالابرهای متحرک یا سیار می باشند که روی یک ماشین مخصوص بصورت دائم نصب شده اند. جابجایی این نوع بالابرها بسیار ساده است و به کارگیری آنها در کمترین زمان ممکن صورت می گیرد. همچنین با ادواتی که پیش بینی شده برق خود را مستقیم از خودرو دریافت می کنند و نیازی به ژنراتور یا تامین برق جداگانه ندارند.

بالابرهای خودران

بالابرهای خودروان نوعی پیشرفته از بالابرهای سیار می باشند که بصورت جداگانه روی یک ماشین نصب نشده اند. این نوع بالابرها در واقع خود مجهز به یک سیستم محرکه و چرخ های متناسب برای حرکت افقی در سطوح معابر می شوند و حرکت آنها توسط کاربر در پلتفرم دستگاه کنترل می شود.

انواع بالابر بر اساس راستای حرکت

یک مولفه دیگر در دسته بندی انواع بالابر، راستای حرکت است. بالابرها بر این اساس می توانند بصورت عمودی (قائم) یا بصورت مورب یا ترکیبی از راستاهای گوناگون حرکت کنند. در ادامه انواع بالابرهای عمودی و مورب مورد بررسی قرار گرفته اند.

بالابرهای عمودی (قائم)

بیشتر بالابرها کفی یا پلتفرم را در راستای عمودی (قائم) جابجا می کنند. این نوع بالابرها را بالابرهای قائم می نامند که می توانند با سیستم محرکه های گوناگون مانند قیچی، هیدرولیکی، وینچی و … حرکت کنند. بالابرهای عمودی ممکن است بصورت ثابت (نصب شوند.) یا بصورت متحرک (سیار) در راستای افقی نیز حرکت کنند.

بالابرهای مورب

انواع دیگری از بالابرها نیز وجود دارند که در راستای قائم حرکت نمی کنند. برخی از مدل های بالابرهای پله پیما پلتفرم را در راستایی مایل با زاویه مشخصی نسبت به محور افقی حرکت می دهند. همچنین برخی از بالابرهای نفربر متحرک که برای سرویس مورد استفاده قرار می گیرند می توانند بصورت مورب در یک راستا یا بصورت مفصلی در چند راستا و جهت مختلف حرکت می کنند.

قیمت بالابر

• قیمت تجهیزات و قطعات
• هزینه های اجرایی به جز نصب
• هزینه های نصب و راه اندازی
• هزینه های بهره برداری و سرویس و نگهداری

طراحی بالابر

• تهیه نقشه های کلی و جانمایی
• تعیین مشخصات فنی کلیدی
• تهیه مشخصات فنی تفصیلی
• ترسیم نقشه های اجرایی

ساخت بالابر

• ساخت تجهیزات محرکه
• تامین قطعات و لوازم مکانیکی، الکتریکی و هیدرولیکی
• مونتاژ و تست دستگاه

اجرای بالابر

• اجرای چاهک و فونداسیون
• کارگذاری پلیت های کف و دیواری
• آهنکشی
• نصب و راه اندازی
• پوشش حصار اطراف بالابر

نصب بالابر

• نصب ریل ها و براکت ها
• نصب جک هیدرولیک و کارسلینگ
• تعبیه لوازم مکانیکی و سیم بکسل ها
• نصب درب ها و کابین
• نصب تجهیزات هیدرولیک بالابر
• نصب تابلو، سیم کشی و الکتریکال
• پیش راه اندازی و رفع مشکلات
• راه اندازی، آموزش و تحویل

سرویس و نگهداری بالابر

• سرویس و نگهداری دوره ای مکانیکال
• سرویس لوازم هیدرولیکی
• سرویس و بازدید لوازم الکتریکی
• کنترل عملکردهای دستگاه

بالابرهای ساختمانی مصالح بر

بالابرهای مصالح بر در واقع نوعی بالاکشنده هستند که با استفاده از مکانیزم وینچی بوسیله موتور گیربکس و یکی قرقره سیم بکسلی که انتهای آن با یک قلاب به باکت مصالح متصل شده را بالا و پایین می برند. این بالابرها معمولا با یک پایه متناسب در بالاترین تراز باربری مستقر شده و مصالح ساختمانی را در ارتفاع مورد نظر جابجا می کنند.

بالابر مصالح بر ساختمانی تکفاز 200 کیلویی

رایج ترین مدل بالابرهای مصالح بر ساختمانی نوعی هستند که با برق تکفاز 220 ولت شهری عمل می کنند. این دستگاه ها به راحتی جابجا می شوند و می توانند در پروژه های مختلف یا در یک پروژه در طبقات گوناگون مورد استفاده قرار گیرند. ظرفیت این بالابرها معمولا بین 150 تا 250 کیلوگرم نوسان می کند. ولی در بیشتر انواع بالابر مصالح بر 200 کیلوگرم ظرفیت نامی می باشد.

بالابر مصالح بر سه فاز 500 کیلویی

بالابرهای مصالح بر ساختمانی که ظرفیت بیشتر از 200 کیلوگرم را ججابجا کنند عمدتا با برق سه فاز و تابلوی فرمان عمل می کنند. این بالابرها معمولا در ظرفیت 500 کیلوگرم با برق سه فاز تیپ بندی می شوند و تجهیزات و پایه سنگین تری نسبت به مدل های رایج 200 کیلویی دارند.